Trainen vóór de operatie leidt tot minder complicaties erna
De impact die een ingrijpende operatie voor een patiënt heeft op het lichaam is te vergelijken met het lopen van een marathon, ook daar bereid je je goed op voor. Training voorafgaand aan een dikkedarmoperatie vermindert de kans op complicaties met bijna 50%. Dit blijkt uit onderzoek van Medisch Spectrum Twente (MST), Ziekenhuisgroep Twente (ZGT), Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en Universiteit Maastricht (UM). ‘Dit is hét wetenschappelijk bewijs van wat wij al vermoedden: prehabilitatie werkt’, zegt UMCG-hoogleraar en chirurg Joost Klaase, initiator en eindverantwoordelijke van het onderzoek.
Prehabilitatiepoli in UMCG
‘Rust roest, ook voorafgaand aan een grote operatie’, zegt Klaase. Vanuit die gedachte startte het UMCG zo’n anderhalf jaar geleden met een prehabilitatiepoli. Hier worden patiënten die een zware operatie ondergaan voor de operatie gescreend op fitheid, voeding, mentale weerbaarheid, bloedarmoede, comorbiditeit (zoals suikerziekte), roken en alcoholgebruik. Klaase: ‘Twee op de drie patiënten scoort onvoldoende op één of meerdere punten. We helpen hen met op maat gemaakte trainingsschema’s waar ze in de weken voorafgaand aan de operatie mee aan de slag kunnen, thuis of in de eerstelijnszorg.’ Complicaties na een operatie komen vaak voor bij ouderen die niet fit zijn en leiden onder meer tot een langere opnameduur en afname van de kwaliteit van leven zowel op korte als op langere termijn. Daarnaast verhogen complicaties na een operatie de zorgkosten.
Prehabilitatie
De behandeling van een individuele patiënt bestaat vaak uit meerdere componenten zoals een operatie, chemotherapie, immunotherapie of bestraling. De lichamelijke en geestelijke weerstand tegen eventuele nadelige gevolgen van de behandeling moet daarom aandacht krijgen tijdens het gehele zorgproces.
Het prehabilitatieprogramma is opgesteld om patiënten in een periode van ongeveer vier weken optimaal voor te bereiden op een grote operatie en bestaat uit vijf componenten:
- Trainen op kracht en conditie (hoog intensief);
- Suppletie van eiwitten, vitamines en dieetadviezen;
- Mentale begeleiding en optimale patiëntbetrokkenheid;
- Leefstijl veranderingen (roken, alcohol);
- Correctie van medische conditie zoals bloedarmoede, suikerziekte en geneesmiddelinteractie.
Voedings interventies bij prehabilitatie
In een eerdere prehabilitatie studie in het Maxima Medisch Centrum kregen deelnemers individueel pre-operatief dieetadvies voor een eiwitinname van 1,5-1,8 g/kg lichaamsgewicht/dag. Eiwitsupplement, Vitamine D en multivitaminen (50% van de ADH) werd dagelijks aangeboden. De conclusie was dat na de prehabilitatie significante verbetering was bij alle patiënten in termen van uithoudingsvermogen, kracht of beide. 68% van alle patiënten (interventie groep) versus 40% (controlegroep) herstelden tot hun basis functionele vermogen binnen 4 weken na operatie. Opvallend was dat de patiënten fysio training en voedingsadvies met eiwitsuppletie een even grote bijdrage leverden in het programma.
Carezzo heeft deelgenomen in een pre-operatieve voedingsinterventie bij patiënten met aortakleplijden in het St. Antonius ziekenhuis. 2 weken voor de opname in het ziekenhuis kregen patiënten thuis Carezzo eiwitverrijkte producten aangeboden. De conclusie was dat alle patiënten de eiwitinname doelen (> 1,5 tot 2,0 g/kg lichaamsgewicht) hadden behaald en er 1 dag minder verblijf in het ziekenhuis was.
De combinatie van voeding en bewegen
Prehabilitatie wordt gezien als een heel krachtig programma om patiënten fitter een behandeling te laten starten en daardoor resultaten te verbeteren en complicaties te verminderen. Inmiddels beschikken we over vele deelstudies die aangeven dat voedings- en trainings interventies, de combinatie in de pre-operatieve fase, kan leiden tot hele gunstige resultaten. We kunnen gerust spreken van zinvolle zorg!
De innovatie regeling prehabilitatie
Op initiatief van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de leden van de Werkgroep is de innovatie regeling (LINK) van kracht. Hierin zijn financieringsafspraken gemaakt voor prehabilitatie bij patiënten die worden geopereerd voor kanker van de dikke darm en endeldarm.
Naar aanleiding van deze afspraken kunnen ziekenhuizen nu ook financiële afspraken maken met de verzekeraars voor vergoeding van prehabilitatie.
We kunnen de conclusie trekken dat er steeds meer studies zijn die de fase voor (PRE) en na (POST) ziekenhuis opname integreren in de totale behandeling, waardoor de transmurale zorg completer en dus beter wordt. Door deelname van zorgverzekeraars in de pilots zijn we op weg naar het ontwikkelen van nieuwe standaard zorg.
Wil je meer informatie over hogere eiwitinname tijdens prehabilitatie of meer informatie over hoe prehabilitatie leidt tot zinvolle zorg in jouw ziekenhuis, klik dan hier.